Stichting ROL doet al jaren onderzoek naar de verduurzaming van de lelieteelt. In de teelt van lelies worden gewasbeschermingsmiddelen gebruikt voor de bestrijding van onkruid, Botrytis (vuur) en virus. In het verleden werden vrijlevende bodemaaltjes ook chemisch bestreden maar dat is verleden tijd. Mede met dank aan onderzoek op ROL worden bodemaaltjes nu bestreden door de teelt van Tagetes in het jaar voorafgaand aan de teelt van lelies. Om ook onkruid, Botrytis en virus op een duurzame manier te bestrijden doet ROL intensief onderzoek. 

In 2016 is ROL begonnen met het eerste onderzoek naar de inzet van biostimulanten en plantsensoren. Op dit moment staat de vijfde proef met biostimulanten op de proeftuin van ROL. In het eerste jaar van onderzoek werd gestart met negen biostimulanten. De jaren erna vielen er producten af en kwamen er weer nieuwe bij. Doel van het onderzoek was om de bodem en de plant weerbaarder te maken. Het onderzoek werd uitgevoerd in de Oriëntal 'Sorbonne' en de LA-hybride 'Serrada'. De laatste jaren werden de bollen in de kas afgebroeid, waarbij de knoppen werden geteld. Een aantal producten heeft drie jaar meegedraaid in onderzoek. De producten van Vossen, Crehumus, Plant Health Cure (PHC), Terra Biosa en Syngenta hebben gedurende die jaren goed gepresteerd. De inzet van middelen voor de vuurbestrijding werd gehalveerd zonder verlies aan opbrengst. Dit kan betekenen dat de planten weerbaarder zijn geworden tegen vuur, maar het kan evengoed betekenen dat gegeven de weersomstandigheden een vuurbestrijding om de twee weken evengoed werkbaar is als de gangbare wekelijkse vuurbestrijding. 

gevoeligheid leliecultivars

Het lelieassortiment telt op dit moment ongeveer 800 soorten. Binnen het sortiment zijn grote verschillen in gevoeligheid voor Botrytis maar ook voor andere pathogenen (ziekteverwekkers). Om hier meer zicht op te krijgen heeft Joost Hertogh, student aan Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden, voor Delphy een enquete onder lelietelers uitgevoerd. De lelietelers werd gevraagd om de gevoeligheid van de door hen geteelde leliesoorten voor zeven pathogenen te beoordelen met een cijfer. Het ging hier om de gevoeligheid voor Botrytis, Fusarium, Rhizoctonia, woekerziek, wortellesieaaltjes, LMoV en PlAMV. In totaal deden veertig lelietelers mee met de enquête. 

Van veel leliecultivars werd de gevoeligheid voor pathogenen vastgelegd. Het aantal cultivars dat drie keer of vaker werd genoemd in de enquête is statistisch geanalyseerd. Uit de analyse bleek dat een aantal cultivars binnen de verschillende leliegroepen significant weerbaarder waren voor een aantal pathogenen dan de rest van de cultivars. Het verslag van dit onderzoek komt beschikbaar voor de deelnemers aan het leliefonds en de donateurs van ROL.

weerbare lelieteelt

Dit jaar is gebruikswaardeonderzoek gestart. Steeds met vier weerbare lelies en een gevoelige lelie uit de groep van de Oriëntals, de OT's en de LA-hybriden. Deze lelies worden op drie verschillende manieren geteeld. De lelies worden geteeld zonder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen of gebruikmakend van alleen de onkruidbestrijding en de virusbestrijding. Deze teeltwijze voldoet aan de eisen van PlanetProof. Beide teeltsystemen worden vergeleken met de gangbare lelieteelt. De bollen worden gerooid zodra de lelies zijn afgestorven. De opbrengst wordt in kaart gebracht en de leverbare bollen worden in de kas in bloei getrokken. 

functionele akkerranden

Om meer profijt te krijgen van de akkerrand die langs veel percelen wordt ingezaaid, wordt dit jaar een aantal gewassen getest. Wellicht remmen ze de aanwezigheid van luizen. Zo'n bufferrand zou dan eerder moeten worden ingezaaid: luizen zijn er immers al vanaf het vroege voorjaar. 

onkruidbestrijding

Onkruid is een lastig probleem in de lelieteelt. Sinds vorig jaar is ROL onderzoek gestart naar een duurzame beheersing van onkruid. Er loopt onderzoek met de inzet van mechanische onkruidbestrijding en met verschillende afdekmaterialen. De mechanische onkruidbestrijding wordt uitgevoerd met de wiedeg. Het wiedeggen vindt plaats vanaf het moment dat de lelies zijn geplant totdat de lelies bloeien. De lelies worden afhankelijk van het aantal gekiemde onkruiden twee tot drie keer per week gewied. In het onderzoek naar de beheersing van onkruiden met afdekmaterialen werd de grond onder meer afgedekt met stro, een biologische coating of een afbreekbaar zwart plastic. Ook zijn er vorig jaar een aantal groenbemesters ingezaaid die in de winter zijn gehakseld. In het voorjaar zijn de lelies met een ondergrasplanter onder de mulchlaag geplant. In hetzelfde onderzoek worden onkruiden ook bestreden met de inzet van herbiciden met een mindere milieubelasting al dan niet in combinatie met hulpstoffen. Al deze behandelingen worden vergeleken met de gangbare onkruidbestrijding. De onkruidontwikkeling wordt geteld en gewied. In een herhaling worden de onkruiden niet gewied, zodat goed duidelijk wordt waarom onkruiden bestreden moeten worden. 

open dag

Het onderzoek op de proeftuin van ROL is nog nooit zo groot geweest. Behalve het in dit artikel genoemde onderzoek liggen er ook proeven van leveranciers van gewasbeschermmingsmiddelen. Onder voorbehoud van de voorwaarden van het RIVM wil het bestuur van ROL op vrijdag 4 september een open dag organiseren. Meer info hierover volgt later. 

Tekst: Hans Kok, adviseur Delphy en voorzitter ROL.

Fotografie: René Faas

Eerder verschenen in Greenity, 19 juni 2020