Van oorsprong komen lelies verspreid over het gehele Noordelijk halfrond voor. De witte ‘Madonna- lelie’ (Lilium candidum) is het symbool van reinheid, maagdelijkheid en kuisheid. Op veel schilderijen wordt deze lelie om die reden afgebeeld. De Franse koning Lodewijk gebruiken de lelie omstreeks 1150 op zijn schild als symbool voor zijn naam (Louis of Loys) en macht. In vorige eeuwen werden de lelies in kloostertuinen geteeld als grondstof voor medicamenten. De geurende bloem wordt als decoratie gebruikt in de eredienst.

Roggelelie

De enige inheemse lelie is de roggelelie (Lilium bulbiferum var croceum). Deze oranje lelie groeide voornamelijk op oude akkers, waar ondiep werd geploegd en waar jaarlijks winterrogge werd verbouwd. Ze was vroeger een lastig onkruid op de Drentse essen op de Hondsrug. Volgens Eddy Weeda, schrijver van de vermaarde Nederlandse Oecologische Flora, overleefden de leliebollen de ploeg, omdat ze net iets dieper in de grond zaten dan de ploegschaar reikte. De ploeg verspreidde wel de broedbolletjes, die net onder de grond aan stengelwortels gevormd worden en bij het ploegen in de naastgelegen voor terechtkwamen. In jaren waarin de akker braak lag, konden die bolletjes zich dieper in de grond terugtrekken en daar uitgroeien tot grote bollen, die al na drie jaar bloeiende planten gaven.

Overleefd

Omdat de oranje lelie vaak in boerentuinen werd aangetroffen, dacht men dat de plant op de roggevelden een verwilderde tuinplant was. Het is omgekeerd: de wilde plant is om zijn sierwaarde in tuinen overgebracht. En dat blijkt achteraf een geluk te zijn, want daar overleefde de soort. De heer Fred Bos uit Winterswijk is bekend geworden met zijn inspanningen voor het behoud van de soort.

Politiek symbool

Ooit was de roggelelie vanwege de kleur zinnebeeldig voor de prinsen van Oranje. Koning-stadhouder Willem III staat met een roggelelie afgebeeld. In Noord-Ierland is de roggelelie

nog steeds een politiek symbool. Op Orangeman's Day, staan ze in volle bloei in protestantse tuinen, als de Orangisten hun optocht houden ter herdenking van de slag aan de Boyne in 1691, waarbij de protestantse Willem III zijn rooms-katholieke schoonvader Jacobus II versloeg.

Recente ontwikkelingen

Tot ver in de tweede helft van de twintigste eeuw bleef het areaal lelies beperkt. Lelies werden voornamelijk gebruikt als tuinplant. Nieuwe lelies werden vermeerderd uit zaad, vaak op kleine bedrijfjes die de teelt combineerden met hun andere activiteiten. Pas nadat er, in eerste instantie in de Verenigde Staten van Amerika, succesvolle kruisingen zijn gemaakt die geschikte lelies voor de bloemenhandel opleverden, groeit het areaal. De afzet van lelies via de bloemenhandel heeft de groei sterk bevorderd. De aanwezigheid in Nederland van de bloemenveilingen die exporteren naar vrijwel alle landen van de wereld is daarbij van groot belang geweest. Lelies laten zich via schubben* en weefselkweek* snel vermeerderen. Daardoor kunnen nieuwe veelbelovende soorten relatief snel op de markt worden gebracht. In de afgelopen decennia zijn er snelle wisselingen in het aanbod van soorten geweest. Voor veredelaars en telers is het een uitdaging om steeds maar weer de smaak van de consument in te schatten. In eerste instantie was een mooie opstaande bloem in verschillende kleuren het belangrijkste doel, resistentie tegen ziekten en kwalen krijgt in de laatste jaren meer aandacht.