Gewasbeschermingsmiddelen

Gewasbeschermingsmiddelen zijn middelen die in onder andere de landbouw worden toegepast voor het tegengaan van schimmles, insecten en onkruiden. Middelen die buiten de landbouw worden toegepast zijn biociden, behalve als de toepassing vergelijkbaar is met de landbouw. Zo zijn middelen om onkruid tegen te gaan en slakkenkorrels altijd gewasbeschermingsmiddelen. 

Gewasbeschermingsmiddelen bevat altijd één of meer werkzame stoffen. De werkzame stoffen zijn de actieve componenten in het gewasbeschermingsmiddel en zorgen voor het gewenste effect. 

Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen 

Ook in de lelieteelt wordt gebruik gemaakt van diverse gewasbeschermingsmiddelen. Er kan alleen gebruik worden gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen die door Het College voor de Toelating Gewasbescherming en biociden (Ctgb) zijn toegelaten. Het Ctgb beoordeelt of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu voordat ze op de markt komen. Een toegelaten gewasbeschermingsmiddel is te herkennen aan een toelatingsnummer op de verpakking (etiket). Dit nummer bestaat uit 5 cijfers en de hoofdletter N. Controle op naleving gebeurt door de Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA).   

In Nederland mogen alleen gewasbeschermingsmiddelen en biociden verhandelt en gebruikt worden die op grond van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden zijn toegelaten. Uitzonderingen daargelaten, worden toelatingen verleend door de Commissie Toelating Gewasbescherming en Biociden (CTGB).

Spuitlicentie

Boeren, tuinders, loonwerkers en handelaren dienen vakbekwaam te zijn om met gewasbeschermingsmiddelen te werken. Hiervoor dienen zij een spuitlicentie te behalen. De cursussen zijn toegespits op de onderwerpen; 

• Teelt,
• Veilig werken,
• Wet- en regelgeving,
• Techniek.

Iedere cursus wordt afgesloten met een eindtoets. Bij voldoende studiepunten ontvangen de cursisten een spuitlicentie (pas) van Bureau Erkenningen. 

Gewasbescherming in lelies

Er bestaan geen  gewasbeschermingsmiddelen die alleen in lelies worden toegepast. Het onderzoek en de toelatingskosten zijn daarvoor veel te hoog. Meestal is het andersom. Er is door de Commissie Toelating Gewasbescherming en Biociden (CTGB) toestemming gegeven gebruik te maken van een stof die ook al is toegelaten in een ander gewas.

Een teler maakt een keus op basis van wat op een zeker moment het meest effectief is. Dat is afhankelijk van de periode van het jaar,  de ziektedruk en de voorkeur van de teler.

Omdat de gewassen maanden op het veld staan en de werkingsduur van middelen vaak beperkt is (we willen tenslotte ook dat ze zo snel mogelijk weer worden afgebroken) moet de bescherming in veel gevallen herhaaldelijk worden aangebracht. Met waarschuwingssystemen wordt een teler geïnformeerd over infectieperioden zodat hij tijdig, en slechts indien nodig, de behandeling kan uitvoeren.  

Mijn buren gebruiken gewasbeschermingsmiddelen. Is dit schadelijk voor mijzelf of mijn kinderen?

Bij de beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen wordt altijd gekeken naar de risico’s voor mens en milieu. Er vanuit gaande dat een middel wordt gebruikt volgens de voorschriften op het etiket, dan zal het middel geen onaanvaardbare schadelijke effecten hebben de gezondheid van de mens en zal het ook geen onaanvaardbare schade aanrichten aan het milieu. In de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden wordt uitgegaan van een hoog beschermingsniveau.

Wat is drift?

Bij het toepassen van een middel wil de boer of tuinder dat het daar komt waar het zijn werk moet doen. De fabrikant helpt daar bij via de zogeheten formulering van het middel; dat maakt dat het met de spuitapparatuur goed verdeeld kan worden  en zich goed aan de plant hecht, of daarin wordt opgenomen. Als er middel buiten de plek van bestemming komt spreken we van drift. Veelal ontstaat dit doordat de kleinere spuitdruppels door de wind worden meegevoerd. Via metingen in oppervlaktewater door de waterschappen is dit in het verleden herhaaldelijk aangetoond. Omdat er regels zijn gemaakt om het oppervlaktewater te beschermen in het zogeheten Activiteitenbesluit, is door fabrikanten de formulering verder geoptimaliseerd en is er veel aan de spuittechnieken verbeterd.  Het resultaat is dat door de voorschriften aan de techniek en de weersomstandigheden het via een spuitvrije zone langs de sloten zeer goed mogelijk is gebleken om te voorkomen dat middelen in de sloten terecht komen. Via dezelfde voorschriften is het dus zeer goed mogelijk te voorkomen dat er middel  ‘bij de buren’  terecht komt. Boeren en tuinders weten dat ook uit ervaring met het toepassen van middelen tegen onkruid zonder dat een gevoelig er naast staand gewas schade ondervindt.   Spuiten boven een windsnelheid van 5m/s is verboden.

Terug naar de lelie en zijn buren

Maar ondanks dit alles zie en ruik ik van alles. Wat betekent dat voor mijn gezondheid en die van mijn gezin en dieren? En kan ik nog wel van de groenten en fruit uit mijn tuin eten? Terechte vragen die een antwoord behoeven. Vanwege de groeiende bezorgdheid en door de uitgebreide aandacht van de media hebben de leliesector en  de politiek zich dit aangetrokken. Binnen de sector is gewerkt aan nog meer bewustwording bij telers over de gevoelens in hun omgeving als zij gewasbeschermingsmiddelen toe passen.

Geur

Sommige middelen kunnen een aparte, vaak onaangename, geur hebben. En iets ruiken kan heel vervelend zijn, maar dat hoeft niet per definitie te betekenen dat je dan ook middel binnenkrijgt of dat je qua gezondheid risico loopt.  Denk maar eens aan de geur van paarden, aan de stank van mest die wordt verspreid over het land, of aan de lucht van benzine of diesel als je tankt.  Onze neus is erg gevoelig en zal minieme hoeveelheden kunnen waarnemen. Soms is de geur bewust gebruikt omdat ook luizen en andere dieren een hekel aan een specifieke geur hebben ( ‘repellend werken’ ).    Een biologisch middel op basis van knoflook is daarvan een voorbeeld, maar er zijn ook chemische middelen die op deze manier werken.
Omdat we nog niet alles weten over opname van middelen en de effecten daarvan adviseert de Gezondheidsraad in ieder geval  voorzorgsmaatregelen te nemen door bijvoorbeeld ramen te sluiten. In aanvulling op hetgeen de telers zullen doen, kan dit helpen bij het vermijden van risico’s.